اهميت تاريخی توماس هابس در آرای سياسی اوست. مهم ترين اثر سياسی وی «لوياتان» نام دارد. نه فصل نخست از بخش اول اين کتاب به بررسی انسان، دريافت های حسی، انگارش ها، زبان، خرد و اراده ی او اختصاص دارد. هابس تلاش می کند، بنيادی ترين عنصرهای شيوه ی رفتاری انسان را کشف کند. نتيجه ی گوهرين چنين بازنمودی، شناخت نسبت به اين امر است که آدميان در پی حفظ خويشتن و کسب لذت هستند. هابس از فصل دهم اين اثر، بطور منظم مناسبات ميان انسان ها را مورد بررسی قرار می دهد و در واقع از تحليل معرفت شناختی و روان شناختی به تحليل جامعه شناختی گذر می کند. قدرت به مثابه عالی ترين ابزار برای ارضای نيازهای انسان به رسميت شناخته می شود. کوشش برای کسب لذت هر چه بيشتر در انسان ها، به تلاش هر چه بيشتر در راه ازدياد و انباشت قدرت نزد آنان و مآلا" منازعه ی ميان آنان منجر می گردد. نتيجه ی چنين وضعيتی، جنگ همه بر ضد همه و بيم دائمی از مرگ خشونت بار است. راه برون رفت از چنين وضعيتی، ايجاد نظمی سياسی بر پايه ی يک قرارداد است که همه با آن موافق باشند. آدميان با تکيه بر خرد خود به اين بصيرت دست می يابند که داوطلبانه از حقوق خود چشمپوشی و تمامی آن را به قدرتی قاهر واگذار کنند تا بتواند نظم را برقرار سازد و بيم از مرگ خشونت بار را از ميان بردارد. به واسطه ی اين قرارداد و وحدت انبوه ای از آدميان، موجودی عظيم هستی می پذيرد که همان دولت است. بنابراين دولت به سان ماشينی غول آسا توسط آدميان ساخته می شود، اما به محض پيکرگيری آن، ديگر اراده ی آدميان بر آن حکمفرما نيست. هابس برای نامگذاری اين ماشين غول آسا از نماد «لوياتان» سود می جويد که جانوری افسانه ای است و نام او در کتاب مقدس نيز آمده است.

بر طبق نظر «کارل اشميت» حقوقدان و سياست شناس آلمانی، طبق تفسيرهای اسطوره شناختی (ميتولوژيک) و يزدان شناختی (تئولوژيک) سنت يهودی، لوياتان می تواند نام الوهيت افسانه های بابلی نيز باشد که در سيل آغازين، جانوری آبزی شبيه تمساح يا نهنگ بوده است. نقطه ی مقابل آن «بهيموث» است که در افسانه ها منظما" به عنوان جانور خشکی مطرح شده است. لوياتان اکثرا" با ساير جانوران افسانه ای انجيل که خصلت آخرالزمانی (آپوکاليپتيک) دارند نيز يکسان گرفته شده و گاه به عنوان قدرت شيطانی يا خود ابليس نيز تفسير شده است. در احاديث يهودی، «لوياتان» و «بهيموث» نمادهای قدرت های الحادی هستند که برای تسلط بر آدميان، دست به نبردی خشونت بار می زنند. «لوياتان» در سده های ميانه و در سنت مسيحی به نماد شکست ابليس در تسلط بر بشريت تبديل می شود و سرانجام در قلاب صليب مقدس گرفتار می آيد. «کارل اشميت» خاطر نشان می سازد که هابس زمانی که نام «لوياتان» را برای اثر خود برگزيده است، تنها می توانسته از بخشی از اين تصورات سنتی آگاه بوده باشد و نمی توانسته برد گزينش اين نام را به درستی ارزيابی نمايد. نماد لوياتان علاوه بر روی جلد کتاب، در دو بخش از متن مورد استفاده ی هابس قرار می گيرد: يکبار به عنوان يک آدم بزرگ مصنوعی و بار ديگر به عنوان قدرتی که با تکيه بر رعب و وحشت، همگان را به پذيرش صلح وامی دارد. برای هابس نيز همين نماد چيرگی ناپذيری قدرت مطرح بوده است. هابس در يکی از جدال های کتبی خود با اسقف برمهول (Bramhall) خاطر نشان ساخته است که مقابله ی «بهيموث با لوياتان»، می توانست عنوان مناسبی در وازنش و ابطال لوياتان بوده باشد. «کارل اشميت» نتيجه می گيرد که «بهيموث» برای هابس نماد بی سالاری (آنارشی) جنگ داخلی است که عليه تهديد مستمر آن، تنها قدرت «لوياتان» می تواند امنيت را تأمين کند. (7).

«فتچر» با حرکت از روح و منطق دوران جديد که از جمله شاخص های اصلی آن چيرگی انسان بر طبيعت و دستاوردهای علمی و فنی است، بر اين تفسير «کارل اشميت» که دولت هابسی بيشتر يک ماشين است تا يک ارگان زنده، نکته ا ی روشنگر می افزايد. و آن اينکه ساختن يک ماشين با هدف پاسداری از علايق فرد، می توانسته آفرينش موفقی در عصر مکانيکی و ماشينی شدن باشد. در عصر جنگ های مذهبی و مخاطراتش برای همزيستی انسان ها، خنثی کردن تکنيکی آن از طريق ماشينی که بتواند آدميان را برای ايجاد پيش شرط همزيستی مسالمت آميز به فرمانبری ملزم سازد، به ضرورتی تبديل شده بود. لوياتان، از منظر سياست داخلی، فقط می تواند نماد قدرت بزرگ ناشی از اتحاد افراد برای بنيادگذاری فرمانروا باشد. سخن گفتن از آن به مثابه خدای جديدی که رعايا و شهروندان آتی آن را مشترکا" احضار خواهند کرد، با انديشه ی هشيارانه ی توماس هابس سازگاری ندارد

.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: